Hızlı okuma, okuduğunuz metnin anlamını daha hızlı ve daha doğru şekilde algılamanıza yardımcı olan bir beceridir. Okul çağındaki çocuklar için hızlı okuma becerisi önemlidir, çünkü okul hayatları boyunca okuma ve yazma becerilerini sürekli olarak kullanacaklar ve hızlı okuma becerileri, derslerinde başarılı olmalarını ve zamanlarını daha etkili kullanmalarını sağlar.
Okul çağındaki çocuklara yönelik hızlı okuma dersleri, öncelikle çocukların okuma becerilerini geliştirmelerine ve hızlı okuma becerilerini kazanmalarına yardımcı olmak amacıyla verilir. Derslerde öncelikle okuma hızını artırmak için gerekli teknikler öğretilir.
Çocukların okuduklarını anlamalarını sağlamak için, metnin anlamını algılamak için odaklanma, görsel algı ve paragraf okuma gibi beceriler öğretilir. Ayrıca eğitimlerde göz gezdirme (skimming), tarama (scanning), kümeleme (chunking) ve ön okuma (previewing) gibi teknikler öğretilir. Bu teknikler, çocukların okuma becerilerini geliştirmelerine ve derslerinde daha başarılı olmalarına yardımcı olur. Eğitim süreci boyunca okuma hızı ölçümleriyle başarı çıktıları alınır.
Hızlı Okuma Yaparken Beklenen Beceriler
Odak: Okuma sırasında odaklanmanız önemlidir, çünkü okuduğunuz metnin anlamını algılamak için odaklanmanız gerekir.
Görsel Algı: Hızlı okuma için görsel algı becerilerinizi geliştirmeniz gerekir, çünkü gözlerinizin hızlıca metin arasında gezmesini sağlar.
Paragraf Okuma: Paragraf okuma, metnin anlamını daha hızlı ve daha iyi algılamanıza yardımcı olur.
Ön Okuma: Metnin özetini okuyarak metnin içeriğini anlamaya çalışın.
Hızlı Okuma Teknikleri
Göz Gezdirme (Skimming): Metnin üstüne hızlıca göz gezdirmek, metnin ne hakkında olduğunu anlamak için kullanılan bir tekniktir.
Tarama (Scanning): Metnin içinde aradığınız bilgiyi hızlıca bulmak için kullanılan bir tekniktir.
Kümeleme (Chunking): Metnin içinde küçük parçalara bölmek, daha hızlı okuma için kullanılan bir tekniktir.
Ön Okuma (Previewing): Metnin ön okuma tekniği, metnin ne hakkında olduğunu anlamak için kullanılan bir tekniktir.
Okurken Yapılan Hatalar
Hızlı Okurken Anlamadan Geçer Giderim Düşüncesi: Bu düşünce, hızlı okuma faaliyetinin önündeki en tehlikeli engeldir. İnsan kendisinden beklenen bir beceriye karşı olumsuz düşüncelere kapıldığında onu iyileştirecek çözüm yollarını araştıracak gücü kendinde bulamaz. Bu yüzden de hızlı okuyunca anlayamayacağını düşünen bir kişi hızlı okumak için gerekli egzersizleri yapmaya ihtiyaç duymayacaktır. Öncelikle bu olumsuz düşüncenin değiştirilmesi gerekir. Bunu değiştirmek bizim elimizdedir. Okuma ve beyin arasındaki ilişkiyi anlarsak aslında hızlı okuyarak daha iyi anlayabileceğimizi kavrarız. Bunu çözmek için önce beynimizin hızlı okuma için gerekli alt yapıya sahip olduğunu ve bizim bu imkanın farkında olmadığını düşünmemiz gerekiyor. Diğer faktör ise göz kaslarımızı geliştirmektir.
Kelimeleri Birer Birer Okumak: Çoğu kişi okurken gözün satır üzerinde kayarak ilerlediğini zanneder. Ancak göz bir fotoğraf makinesi gibi aynı anda bir ya da birkaç kelime üzerinde odaklanır, bir nevi fotoğraf çeker ve beyne gönderir. Gözün bir bakışta gördüğü alana aktif görme alanı denir. Görme alanınız ne kadar geniş olursa bir bakışta gördüğünüz kelime sayısı o kadar fazla olacaktır. Her bir odaklanma esnasında gözünüz zaman kaybeder. O yüzden yapılacak çalışmalarla gözünüzün bir bakışta daha fazla kelime görmesi sağlanarak okuma hızı arttırılabilir. Kelimeleri teker teker okumak; her durakta duran bir otobüs gibi ilerlememizi zahmetli hale getirir ve haliyle hızımızı çok yavaşlatır.
Okunan Kısımlara Geri Dönmek: Okumayı yavaşlatan eylemlerden birisi de, okunan kısımlara geri dönüşler yapmak. Sayfanın sonuna geldiğinizde başa dönmek ya da birkaç satır ilerledikten sonra tekrar aynı satırları okumak, okuma hızınızı çok yavaşlatır. Sadece geri dönüşleri ortadan kaldırarak okuma hızınızda %20 civarında bir artış sağlayabilirsiniz.
Yetersiz Kelime Dağarcığı: Okuma yaparken karşımıza çıkan her yabancı kelime, maratonda hızla koşan bir yarışmacının önüne çıkan beklenmedik engeller gibidir. Nasıl ki önümüze bir engel çıktığında ya dururuz ya da etrafından dolanmaya çalışırız, okuma esnasında da yabancı kelimeler yaşadığımız durum tam da böyledir. Yabancı kelime ile karşılaşınca beyin önce kelimeyi tanımaya, anlamlandırmaya çalışır ve ciddi şekilde zaman kaybeder. Kelime dağarcığı çok olan bir kişinin karşısına çok daha az yabancı kelime çıkacağı için diğer okuyuculara göre çok daha hızlı okur.
Sesli Okuma: Okuma hızını yavaşlatan durumlardan birisi de budur. Sesli okumayı bir kitabı okurken yüksek sesle yapabileceğiniz gibi ses çıkarmadan dudak kıpırdatarak da yapabilirsiniz. Her iki durumda da ulaşabileceğiniz maksimum hız, gözle okuma yaptığınızda yaklaşık 4 katına çıkacaktır. Dudak kıpırdatarak okuyorsanız, bunu önlemek için dudaklarınızın arasına kalem koyabilirsiniz. Eğer dudak kıpırdaması yok ama gırtlak seslendirmesi varsa bu işin çözümü de okuma esnasında sakız çiğnemek. Bir diğer seslendirme şekli de iç seslendirmedir. Kişi kitap okurken sanki içinde başka bir kişi de onu seslendiriyor gibi olabilir. Aslında bu durum normaldir. İç seslendirme durumu da hızlı okumayla giderilebilir. Siz hızlandıkça iç ses tüm kelimeleri seslendiremeyecek ve belli bir süre sonra kendiliğinden kaybolacaktır. Kelime hazinenizi arttırmak için farklı alanlardaki dergileri, kitapları okumak ve sözlükten yeni kelimeler öğrenmeyi deneyebilirsiniz.
Egzersiz Yapmamış Göz: Hızlı okumanın önündeki en büyük engellerden biri de göz kaslarının yeterince gelişmemiş olması. Göz kasları geliştirilerek bir bakışta gördüğü aktif görme alanı genişletilebilir. Ayrıca yapılacak egzersizlerle gözün sayfa üzerindeki hızı da arttırılabilir. Hızlı okuma eğitimlerinde en fazla yaptırılan çalışmalar göz kaslarını geliştirmeye yönelik olanlar. Göz kasları çok hızlı gelişebilen ve çok hızlı sönebilen kaslar. O yüzden hızlı okuma programını düzenli bir şekilde takip etmeli ve hızımız istediğimiz seviyeye geldikten sonra da kitap okuyarak hızımızı korumalıyız.
Okul çağındaki çocuklar için hızlı okuma hızları, yaş ya da sınıf düzeyine göre değişebilir. Ancak, genel olarak okul çağındaki öğrencilerin okuma hızlarının 150-200 kelime/dakika arasında olması beklenir. Hızlı okuma hızının ne kadar yüksek olması gerektiği konusunda bir konsensüs yoktur ve önemli olan kişinin metnin anlamını doğru bir şekilde almasıdır.